Hoe leert een kind of jongere te leven? Hoe leert een kind of jongere om te gaan met zichzelf, de ander en de wereld?: Door waar te nemen, uit te proberen en betekenis te geven. Door activiteiten die een kind doet uit zichzelf of geinspireerd door zijn omgeving.

Ons huidige onderwijs en zorg  zijn echter geinstitutionaliseerd om ontwikkeling van kinderen en jongeren te meten en te sturen. Kindeen en jongeren zijn een black box. Als ze niet functioneren, dan selecteren we ze naar een lager niveau (onderwijs) of we gaan proberen hun problemen voor hen op te lossen (zorg). Kinderen en jongeren zijn objecten van onderwijs en zorg in plaats van subjecten.  

Professionals in het huidige onderwijs en de huidige zorg staan vaak tegenover het kind of de jongere en geven aan wat het moet doen, wat goed of fout is. We zouden juist naast het kind of de jongere moeten gaan staan om het kind of de jongere te stimuleren. Er is geen goed of fout maar wel effectief en ineffectief handelen. Wat werkt voor het kind of jongere als subject?

De meeste kinderen tot 4 jaar krijgen nog de ruimte om te spelen. In de onderbouw leren ze al passief gedrag, stil zitten, luisteren en doen wat de leerkracht zegt, in groep 3 worden ze getraind om te lezen en te rekenen, daarna krijgen ze al huiswerk en leerstof, zodat ze op de middelbare school goed presteren in de schoolvakken. Op MBO, HBO krijgen ze eerst een theoretische basis en dan mogen ze eindelijk weer vrij zoeken naar antwoorden op leervragen en oplossingen voor vaktechnische problemen. Als ze dan hun basisopleiding hebben afgerond, dan mogen jongeren in hun volwassen leven het helemaal zelf uitzoeken. Hebben we ze daarop voorbereid?

Toch vinden vrijwel alle onderwijsprofessionals houding en persoonlijkheid belangrijk om dat dit kinderen en jongeren helpt succesvol te zijn in leven en werk. Meer nog dan een diploma. Wat wil het onderwijs met kinderen en jongeren bereiken?

Persoonsvorming, betekent dat de leerkracht jou als persoon vormt. Zoveel macht wil je de leerkracht/leraar niet geven. Met al je eigenschappen vorm je zelf je persoon, waarbij de leerkracht/leraar wel naast je kan staan en je kan begeleiden om zoveel mogelijk uit je persoon te halen. Je te helpen jezelf te doorgronden, te accepteren, te ontwikkelen en je talenten te gebruiken.

Gepersonaliseerd leren lijkt uit te gaan van leren in school, wat we in school toesnijden op jouw persoon. Het leren is er al, hoe kunnen we dit geschikt maken voor jou als persoon.

Subjectivatie geeft exact weer wat we willen bereiken met onderwijs: dat je als kind/jongere jezelf ontwikkelt als handelend subject naar alles om je heen. Je wordt pas subject als je handelt naar of met objecten. Ik onderscheid negen soorten objecten waartoe je je in je leven verhoudt.

Wat willen we kinderen in het leven meegeven? Wat willen we bereiken met onderwijs en opvoeding?

We geven ze een rugzak mee, gevuld met andermans perspectieven hoe je de wereld kunt begrijpen. Taal heb je nodig, rekenvaardigheden. We leren ze theorieën hoe de wereld in elkaar zit. Kennis vaardigheden, competenties en diploma’s. Een rugzak, die heel handig is in je verdere leven.

We willen kinderen meer meegeven: dat ze leren leven, dat ze hun eigen unieke leven vormgeven, dat ze genieten en gelukkig zijn. Liefde ervaren. Daar is meer voor nodig dan een rugzak. Ik wil kinderen het volgende meegeven:

Dat kinderen de schoonheid van het leven zelf ervaren en zich er door laten voeden. Liefde voor het leven ervaren. De essentie.

Dat kinderen het leven aangaan. Hun kop stoten, afstemmen en weer doorgaan. Liefde leren geven en ontvangen. Existentie.

Dat kinderen hun unieke betekenis en stem vinden en geven aan hun leven. Hun eigen unieke liefde vinden. 

De schoonheid van het leven zit in wat jezelf hebt meegekregen, een lichaam, emoties, je denkkracht en de unieke samenstelling van al je eigenschappen. Het zit ook in de ontmoeting met de unieke ander en in hoe we het samenleven met elkaar georganiseerd hebben. Het zit in de schoonheid van de levende natuur, van de levenloze materie en onze unieke aarde in de kosmos. We willen kinderen bewust laten worden van de schoonheid, dat ze deze waarnemen in zien, ruiken, horen, voelen en proeven. Voordat kinderen iets leren, geef ze de ruimte om zelf waar te nemen en te ervaren. Dat geeft energie en voedt de liefde voor het leven. Driemaal daags een eetlepel.

Het leven aangaan betekent met anderen spelen en samenwerken, met materie omgaan, leven in de natuur, je plek vinden in de samenleving. Dat betekent uitproberen, durven, fouten maken, opnieuw beginnen en groeien. Je hebt je unieke vrije wil, maar ook de verantwoordelijkheid voor elkaar. Laat ze met open hart, open geest en open ziel de wereld ingaan. . Laat ze daarin niet alleen, neem het niet over, maar begeleid ze daarin. Het samenleven in school en in het gezin is een leerschool. Laat kinderen daarmee stoeien, laat ze fouten maken en leren. Laat ze ervaren dat liefde een werkwoord is. Iedere dag weer.

Wie ben ik? Wat betekent de wereld voor mij en wat is mijn unieke betekenis voor de wereld? Waarden en eigenwaarde. Elk mens kent deze zoektocht en komt tot ontplooiing. We laten ons inspireren door de natuur, door religie, charismatische mensen, door relaties en gebeurtenissen.  Geef dagelijks inspiratie, spreek kinderen aan op hun unieke zijn en geef ze de ruimte om zich te ontplooien.

Subjectivatie

Subjectivatie bereik je door de essenties van objecten waar te nemen, door de existentie met objecten aan te gaan, te doen, uit te proberen en te experimenteren en door de betekenis van objecten voor jou te achterhalen. Deze verdieping kun je bereiken in de omgang met alle soorten objecten. Het volgende overzicht geeft wat eerste handreikingen om deze verdiepingsslag te maken.